Een klimaatneutrale energievoorziening vraagt meer ruimte dan het fossiele systeem. Met het Programma Energiehoofdstructuur (PEH) zijn voor het eerst de totale benodigde ruimte en de effecten hiervan op de samenleving in kaart gebracht. Het PEH richt zich op nationale infrastructuur, zoals hoogspanningslijnen en -stations, grootschalige elektriciteitsproductie, batterijen, waterstoffabrieken en ondergrondse waterstofopslag.
In 2050 zou Nederland een klimaatneutrale energievoorziening moeten hebben. Dit vraagt om zorgvuldige planning, temeer omdat een klimaatneutrale energievoorziening meer ruimte vraagt dan het fossiele systeem. Om die reden is het Programma Energiehoofdstructuur (PEH) gemaakt. Demissionair minister Jetten, Klimaat en Energie: “Nederland staat aan het begin van een grote verbouwing van de infrastructuur, zeker waar het gaat om het energiesysteem. We kunnen niet meer project-voor-project over elkaar heen plannen zonder dat hier systematisch over is nagedacht. Door vooruit te denken en tijdig ruimte vrij te maken, zijn er meer mogelijkheden om locaties te vinden die vanuit maatschappelijk oogpunt wenselijk zijn. We plaatsen fabrieken voor de productie van waterstof dichtbij plekken waar windenergie van zee op land komt. Hierdoor zijn er minder kabels en buizen nodig door het land en is de waterstofproductie dichtbij de industrie, die de waterstof gaat gebruiken.”
Meer hectaren
Het extra ruimtebeslag betreft productiecentrales, opslag en infrastructuur. De komende tijd zal zo’n 350 kilometer aan hoogspanningsverbindingen 380/220KV aangelegd worden, inclusief tientallen elektriciteitsstations. Hierbij wordt steeds efficiënter met de ruimte gewerkt. Zo worden de hoogspanningsstations neergezet op locaties waar uitbreiding mogelijk is. Want waar nu 20 hectaren nodig zijn hiervoor, zijn er op sommige plekken na 2030 nog eens 15 hectaren extra nodig, onder meer doordat door elektrificatie meer elektriciteit nodig is.
Aan- en uitzetten
Door de toenemende elektrificatie van de maatschappij zijn er ook meer elektriciteitscentrales nodig die je aan en uit kunt zetten voor die momenten dat er onvoldoende zon- of windenergie wordt opgewekt. Van ongeveer 20 gigawatt vermogen nu, naar scenario’s van mogelijk 33 tot 36 gigawatt vermogen in 2050. Per hectare kan 230 megawatt opgesteld worden, dus zo’n 150 hectaren kunnen in totaal nodig zijn. Door de locaties van de conventionele energiecentrales te hergebruiken, wordt de benodigde ruimte beperkt.
Waterstof
Ook een transitie naar waterstof vergt de nodige ruimte. Een waterstoffabriek is een grote installatie, waaronder een zuurstoffabriek en een waterfabriek. Om 4 gigawatt capaciteit in 2030 te hebben, zijn zo’n 40 hectaren nodig. Er zijn zelfs scenario’s waar in 2050 50 gigawatt elektrolyse wordt voorspeld, dus 500 hectaren.
Verschillende scenario’s
Om dit allemaal zorgvuldig te plannen, heeft het ministerie een effectanalyse laten uitvoeren op basis van verschillende scenario’s die variëren in de vormen van energie die we gaan opwekken en gebruiken, en ook voor de ruimte die daarvoor nodig is. Op basis van deze inzichten zijn de benodigde ruimte, kansen en knelpunten vroegtijdig in kaart gebracht. Ook is al bijeengebracht hoe die ruimte voor toekomstige projecten alvast kan worden voorbereid. Ruimte voor energie wordt sturend voor andere ruimtelijke ambities, niet meer als sluitstuk zoals nu vaak het geval is. Het Programma Energiehoofdstructuur zal vierjaarlijks worden geactualiseerd.
 is de benodigde ruimte in kaart gebracht.){kind=link}